Ο ιός της γρίπης αποτελεί συχνή αιτία λοίμωξης αναπνευστικού παιδιών και ενηλίκων κατά τη χειμερινή περίοδο, με δυνητικά επικίνδυνες επιπλοκές. Επιπλέον αποτελεί αιτία για σημαντική απώλεια διδακτικών και εργασιακών ωρών.
Πρόληψη μέσω εμβολιασμού
Ο εμβολιασμός αποτελεί τη βάση για την πρόληψη της νόσου. Σύμφωνα με το εθνικό χρονοδιάγραμμα εμβολιασμών 2020 συστήνεται η χρήση του ενέσιμο τετραδυνάμου αντιγριπικού εμβολιου, IIV4, το οποίο έχει λάβει έγκριση για χρήση σε ηλικίες από 6 μηνών και άνω.
Ποιους αφορά ο αντιγριπικός εμβολιασμός
Σύμφωνα με το ισχύον εθνικό χρονοδιάγραμμα εμβολιασμών, ο αντιγριπικός εμβολιασμός στην Ελλάδα συνιστάται να εφαρμόζεται σε άτομα ηλικίας άνω των έξι μηνών που ανήκουν στις ακόλουθες ομάδες υψηλού κινδύνου:
• Άτομα ηλικίας άνω των εξήντα ετών
• Παιδιά και ενήλικες που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:
1) Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες
2) Καρδιακή νόσο με σοβαρή αιμοδυναμική διαταραχή
3) Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη εξαιτίας νοσήματος ή θεραπείας)
4) Μεταμόσχευση οργάνων
5) Δρεπανοκυτταρική αναιμία (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες)
6) Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα
7) Χρόνια νεφροπάθεια
8) Νευρολογικά-Νευρομυϊκά νοσήματα
9) Γυναίκες σε εγκυμοσύνη, ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης, λεχωίδες, θηλάζουσες
10) Ενήλικες με Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) >40 kg/m2 (σ.σ. ή παιδιά με ΔΜΣ>95η ΕΘ)
• Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. νόσος Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα) για τον πιθανό ο κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου Reye μετά από γρίπη
• Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά <6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα, τα οποία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών από τη γρίπη
• Οι κλειστοί πληθυσμοί (προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές (σχολείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων και τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.ά.)
• Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και λοιποί εργαζόμενοι)
• Επαγγελματίες όπως πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, κτηνίατροι, εκτροφείς, σφαγείς και γενικά άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πτηνά ή χοίρους
Δεν επιτρέπεται η διενέργεια αντιγριπικού εμβολιασμού:
• Σε βρέφη ηλικίας κάτω των έξι μηνών καθώς δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για την αποτελεσματικότητα και ασφάλειά του
• Σε άτομα που έχουν παρουσιάσει αλλεργική αντίδραση κατά το παρελθόν στο αντιγριπικό εμβόλιο ή σε κάποιο από τα συστατικά του.
• Συγκεκριμένα, για άτομα αλλεργικά στο αυγό, ο εμβολιασμός, αν και από την εμπειρία μας είναι ασφαλής στα πλαίσια της πρωτοβάθμιας παιδιατρικής περίθαλψης, συνιστούμε να διενεργείται σε αλλεργιολογικό ιατρείο, ιδιαίτερα εάν υπάρχει ιστορικό αναφυλακτικής αντίδρασης και ιδιαίτερα για την πρώτη δόση του αντιγριπικού εμβολιασμού.
• Ο εμβολιασμός πρέπει να αναβάλλεται σε ασθενείς με εμπύρετο νόσο ή οξεία λοίμωξη.
Χρόνος εμβολιασμού και αριθμός δόσεων
• Δύο δόσεις του εμβολίου με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 4 εβδομάδων απαιτούνται για παιδιά ηλικίας 6 μηνών έως 9 ετών που εμβολιάζονται για πρώτη φορά ή που έχουν εμβολιαστεί με λιγότερο από δύο δόσεις του αντιγριπικού εμβολίου στο παρελθόν, και συγκεκριμένα μέχρι την 1η Ιουλίου 2020. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, μια δόση είναι επαρκής.
• Η διενέργεια του εμβολιασμού τοποθετείται χρονικά πριν την περίοδο έξαρσης της νόσου, κατά τη διάρκεια δηλαδή του Οκτωβρίου μήνα. Σημειώνεται ότι τα πρώτα κρούσματα εποχικής γρίπης διαπιστώνονται κατά κανόνα το μήνα Νοέμβριο ενώ η δραστηριότητα της νόσου παρουσιάζει αύξηση κατά τον Ιανουάριο, και κορύφωση κατά το Φεβρουάριο και Μάρτιο.
Αποτελεσματικότητα του εμβολίου
Επαρκές επίπεδο αντισωμάτων επιτυγχάνεται κατά κανόνα σε 2 έως 3 εβδομάδες από τον εμβολιασμό.
Η ανοσία που επιτυγχάνεται με τον εμβολιασμό αφορά σε στελέχη που περιλαμβάνονται στο εμβόλιο ή έχουν στενή σχέση με αυτά. Δυστυχώς η ανοσία δεν είναι μόνιμη αλλά είναι δυνατό να διαρκέσει από 6 μήνες και μέχρι και 12 μήνες. Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες παρατηρείται νόσηση παρά το γεγονός ότι έχει προηγηθεί εμβολιασμός. Ακόμα και στις περιπτώσεις αυτές όμως, η βαρύτητα της νόσου περιορίζεται σημαντικά, ως ακόλουθο του εμβολιασμού.
Ανεπιθύμητες ενέργειες του αντιγριπικού εμβολιασμού
Το εμβόλιο της γρίπης ειναι κατά κανόνα καλά ανεκτό. Οι συχνότερες παρενέργειές του αφορούν σε:
• τοπικές αντιδράσεις: οίδημα, ερύθημα, θερμότητα στη θέση του εμβολιασμού -το εμβόλιο ειναι ενέσιμο και γίνεται στο δελτοειδή μυ
• πυρετό κατα το εικοσιτετράωρο που ακολουθεί τον εμβολισμό, κυρίως εμφανίζεται σε μικρές ηλικίες
• αίσθημα κακουχίας, πονοκεφάλους, μυϊκά άλγη και εφιδρώσεις που δυνατό να διαρκέσουν για μερικές μέρες μετά τον εμβολιασμό
Το σύνολο των δυνητικών ανεπιθύμητων ενεργειών του εμβολίου μπορείτε εύκολα, και είναι φρόνιμο, να διαβάσετε στο φύλλο οδηγιών – περίληψη χαρακτηριστικών του εμβολίου που περιλαμβάνεται στην εκάστοτε συσκευασία.
Συνταγογράφηση
Σε προσπάθεια εξασφάλισης επάρκειας για την εμβολιαστική κάλυψη των ομάδων υψηλού κινδύνου, το αντιγριπικό εμβόλιο για την περίοδο 2020 – 2021 χορηγείται μόνο με ηλεκτρονική ιατρική συνταγή. Στη συνταγή καταχωρείται υποχρεωτικά η συνθήκη που εντάσσει το λήπτη σε μια από τις ομάδες υψηλού κινδύνου σύμφωνα με το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών.
«Κάθε ιατρική συνταγή, που περιέχει αντιγριπικό εμβόλιο, εκδίδεται αυστηρά βάσει των οδηγιών του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών και είναι υποχρεωτικά ηλεκτρονική.»
Εγκύκλιος 24/9/20, υπ.Αρ.πρωτ.: οικ. 6209
Σκέψεις
Αν και η προτεραιότητα για κάλυψη μέσω του αντιγριπικού εμβολιασμού των ομάδων υψηλού κινδύνου μας βρίσκεις σύμφωνους, εξακολουθούμε να διατηρούμε την πεποίθηση ότι συγκεκριμένα για την περίοδο 2020 – 2021 ο καθολικός εμβολιασμός του συνόλου του πληθυσμού ηλικίας άνω των 6 μηνών αποτελεί την ενδεδειγμένη επιλογή. Περισσότερα για την τεκμηρίωση αυτής μας της τοποθέτησης μπορείτε να δείτε εδώ.
Στην πρακτική μας, λόγω της πανδημίας SARS-CoV-2, συστήνουμε για την περίοδο 2020 – 2021 τον καθολικό αντιγριπικό εμβολιασμό με χρήση εγκεκριμένου για την ηλικία τετραδυνάμου αντιγριπικού εμβολίου από την ηλικία των 6 μηνών.
KidCare
Εκτιμούμε ότι το λογικό επόμενο βήμα (μετά πάροδο μηνός από τη έναρξη της περιόδου συνταγογράφησης του αντιγριπικού εμβολίου και με τον τρόπο αυτό εξασφάλισης της προτεραιότητας για τις ευπαθείς ομάδες) είναι η απελευθέρωση της παροχής του για όσους επιθυμούν να εμβολιαστούν.
