Τα τσιμπούρια, ή κρότωνες, όπως είναι η επιστημονική τους ονομασία, αποτελούν παρασιτικά αρθόποδα που ανήκουν στην τάξη των ακάρεων και τρέφονται αποκλειστικά με αίμα από το δέρμα των θηλαστικών στα οποία παρασιτούν.

Τα παράσιτα αυτά είναι εξαιρετικά μικρά σε μέγεθος (μέχρι και ενός χιλιοστού), και ταυτόχρονα επιβλαβή για τα ζώα και τον άνθρωπο καθώς αποτελούν φορείς νοσημάτων όπως η Μπορρελίωση (νόσος του Lyme). Υπάρχουν απολιθώματα που επιβεβαιώνουν την παρουσία τους ήδη από την εποχή των δεινοσαύρων (Κρητιδική περίοδος).

Η προσκόλληση στον ξενιστή αποτελεί το πιο κρίσιμο σημείο για την επιβίωση των μικροσκοπικών αυτών παρασίτων. Και ενώ τα τσιμπούρια παραμονεύουν για να γραπωθούν στο ελεύθερο δέρμα κάποιου ανυποψίαστου θηλαστικού, έχουν ένα μεγάλο εμπόδιο να ξεπεράσουν… Τα τσιμπούρια δεν μπορούν να πηδήξουν.

Πριν προλάβετε να χαρείτε για την αδυναμία τους όμως, θα πρέπει με μεγάλη μας λύπη να σας ενημερώσουμε για μία πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη στο Current Biology. Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή τα τσιμπούρια λοιπόν μπορούν να.. πετάξουν.

Η ομάδα των Sam J. England και συνεργατών χρησιμοποίησε κρότωνες (Ixodes ricinus) που αποτελούν σημαντικούς φορείς της νόσου Lyme στην Ευρώπη και απέδειξαν ότι οι μικροσκοπικές νύμφες των τσιμπουριών με μέγεθος περίπου ένα χιλιοστό του μέτρου μπορούν να πετούν όταν εκτίθενται σε στατικό ηλεκτρισμό.

Στην ουσία πρόκειται για απλή φυσική. Καθώς τα ζώα μετακινούνται, η τριβή κατά την κίνησή τους έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη στατικού ηλεκτρικού φορτίου. Το ηλεκτρικό φορτίο μπορεί να είναι θετικό ή αρνητικό. Ανάμεσα σε σώματα με αντίθετα φορτία αναπτύσσονται ελκτικές δυνάμεις που είναι δυνατό να απογειώσουν το μικροσκοπικό σώμα των νυμφών και να το εκτοξεύσουν προς στο θύμα τους.

Το ενδιαφέρον είναι ότι η μελέτη έδειξε ότι οι ηλεκτρικές δυνάμεις μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την πτήση αυτή ανεξάρτητα από το πρόσημο του ηλεκτρικού φορτίου. Αν και η μελέτη εστίασε σε νύμφες κροτώνων οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα ευρήματά τους μπορούν να αφορούν και στα ενήλικα τσιμπούρια αλλά ακόμα και σε ακάρεα ή ψείρες αντίστοιχου μεγέθους.

Οι μελετητές υποστηρίζουν ότι η καλύτερη κατανόηση της σημασίας του στατικού ηλεκτρισμού στην επιβίωση των τσιμπουριών και των ακάρεων θα μπορούσε να αποτελέσει βάση για την ανάπτυξη νέων και αποτελεσματικών ουσιών και υλικών για την πρόληψη προσκόλλησής τους στον άνθρωπο.

Μέχρι τότε οι βασικές οδηγίες του ΕΟΔΥ για την πρόληψη τσιμπημάτων από τσιμπούρια συνοψίζονται στα παρακάτω:

• Μην μένετε για πολλή ώρα σε περιοχές που μπορεί να υπάρχουν τσιμπούρια, εφόσον δεν χρειάζεται (σε δάση, λιβάδια, περιοχές με πολλά δέντρα, θάμνους, ψηλά χόρτα, σωρούς φύλλων, και γενικά όπου έχει πυκνή βλάστηση).
• Όταν πηγαίνετε σε περιοχές όπου μπορεί να υπάρχουν τσιμπούρια:
  • Περπατάτε πάντα στο κέντρο των μονοπατιών και μην περπατάτε μέσα σε πυκνή βλάστηση, σε λιβάδια και σε περιοχές με πολλά χόρτα.
  • Φοράτε ρούχα κατά προτίμηση ανοιχτού χρώματος (για να βλέπετε εύκολα τα τσιμπούρια πάνω σε αυτά). Καλύψτε τα χέρια και τα πόδια σας: φοράτε ρούχα με μακριά μανίκια, μακριά παντελόνια, ψηλές κάλτσες και μπότες/ κλειστά παπούτσια, και βάζετε το παντελόνι μέσα από τις κάλτσες και τις μπότες. Φοράτε γάντια ιδίως όταν αγγίζετε χόρτα/ φυτά με τα χέρια σας (βάζετε τα μανίκια της μπλούζας μέσα στα γάντια).
  • Χρησιμοποιείτε αντικουνουπικά/ εντομοαπωθητικά σπρέυ ή λοσιόν (τα αντικουνουπικά διώχνουν και τα τσιμπούρια): Βάλτε εντομοαπωθητικό στις γυμνές/ακάλυπτες περιοχές του δέρματός σας. Αυτά τα εντομοαπωθητικά θα σας προστατέψουν για αρκετές ώρες. Να ακολουθείτε πάντα τις οδηγίες χρήσης.
  • Ψεκάστε και τα ρούχα σας με τα αντικουνουπικά/ εντομοαπωθητικά σπρέυ.
  • Μην ξαπλώνετε και μην κάθεστε απευθείας στο έδαφος στην ύπαιθρο – απλώστε μία κουβέρτα ή σεντόνι (ανοικτού χρώματος) για να ξαπλώσετε.
• Κάντε ντους ή μπάνιο αμέσως μετά την επιστροφή σας από την ύπαιθρο/ εξοχή, όσο πιο σύντομα γίνεται (κατά προτίμηση μέσα σε δύο ώρες). Το ντους βοηθάει να φύγουν τα τσιμπούρια που δεν έχουν ακόμα προσκολληθεί και είναι μια καλή ευκαιρία να κάνετε έλεγχο για τσιμπούρια.
• Εάν έχετε ζώα, ρώτησε τον κτηνίατρο πώς να τα προστατεύετε από τα τσιμπούρια (με ειδικά προϊόντα για τσιμπούρια) και φροντίστε για τον αποπαρασιτισμό τους σε τακτική βάση. Ψάχνετε κάθε μέρα τα ζώα σας για τσιμπούρια.
• Φροντίζετε τον εξωτερικό χώρο του σπιτιού σας ή του χώρου εργασίας σας (π.χ. σας κτηνοτροφικής μονάδας), ώστε να έρχονται λιγότερα τσιμπούρια: καθαρίζετε τον χώρο, την αυλή ή τον κήπο από χόρτα, φύλλα και κλαδιά, καθώς και από παλιά έπιπλα/στρώματα ή απορρίμματα (όπου μπορεί να κρυφτούν τα τσιμπούρια), απομακρύνετε σωρούς από φύλλα και χόρτα, κουρεύετε συχνά τα χόρτα, το γρασίδι και τους θάμνους.