Τα PANDAS αποτελούν είδος αρκούδας που απαντάται στην κεντροδυτική και νοτιοδυτική Ασία. Αναγνωρίζονται από τις χαρακτηριστικές μαύρες κηλίδες γύρω από τα μάτια, τα αυτιά και κατά μήκος του σώματός τους. Διατρέφονται κυρίως με μπαμπού και δεν έχουν καμία σχέση με το στρεπτόκοκκο και το παρακάτω κείμενο… εκτός από μια ατυχή συνωνυμία.
Ο όρος PANDAS αποτελεί ακρωνύμιο του Pediatric autoimmune neuropsychiatric disorder associated with group A streptococci (αυτοάνοση νευροψυχιατρική διαταραχή της παιδικής ηλικίας που σχετίζεται με λοίμωξη από στρεπτόκοκκο ομάδας Α).
Συγκεκριμένα έχει διαπιστωθεί ότι σε μια ομάδα παιδιατρικών ασθενών η λοίμωξη από στρεπτόκοκκο ενεργοποιεί την εμφάνιση νευροψυχιατρικών διαταραχών με τη μορφή τικ, ιδεοψυχαναγκασμών, χορείας Sydenham (μιας διαταραχής της κινητικότητας που εμφανίζεται παράλληλα με υποτονία, συναισθηματικές και νευροψυχιατριατρικές εκδηλώσεις), συχνοουρίας, ενούρησης, άγχους.
Η διαταραχή αφορά σε ηλικίες παιδιών από τριών ετών και μέχρι την εφηβεία και η διάγνωση τίθεται με κλινικά κριτήρια. Πρώτη σχετική αναφορά έγινε το 1998 ενώ το 2012 προτάθηκε τροποποίηση των διαγνωστικών κριτηρίων.
Η PANDAS έχει αποτελέσει και αποτελεί θέμα αντιπαράθεσης των επιστημόνων. Θέμα αντιπαράθεσης αποτελεί και το κατά πόσο μόνο οι στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις οδηγούν στην εμφάνιση του φαινομένου καθώς εκτιμάται από πολλούς ότι και άλλοι λοιμογόνοι παράγοντες όπως για παράδειγμα το μυκόπλασμα, οι εντεριοί, η Borrelia, ο HIV μπορούν να οδηγήσουν σε παρόμοιες εκδηλώσεις.
Οι περισσότεροι πάντως επιστήμονες συμφωνούν στο ότι ο στρεπτόκοκκος ομάδας Α αποτελεί έναν από τους πολλούς παράγοντες που οδηγούν σε έξαρση τικ και ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, ενώ όσον αφορά στη χορεία Sydenham τουλάχιστον στο 70% των πασχόντων σχετίζεται με λοίμωξη από στρεπτόκοκκο.
Ο παθογενετικός μηχανισμός των PANDAS αποδίδεται σε μια ¨λανθασμένη¨ ανοσολογική απόκριση στο μικρόβιο με χαρακτηριστικά αυτοανοσίας. Κατά την αντίδραση αντισώματα που κατευθύνονται ενάντια στο μικρόβιο αντιδρούν με ¨ευαίσθητες¨ θέσεις στο νευρικό σύστημα και τον εγκέφαλο του ασθενούς. Επιπρόσθετα έχει προταθεί ότι η μεταβολή της μικροβιακής χλωρίδας του εντέρου είναι πιθανό να συμμετέχει στην εκδήλωση του φαινομένου.
Όσον αφορά στην εκδήλωση των PANDAS, χαρακτηρίζεται από αιφνίδια εμφάνιση των νευροψυχιατρικών εκδηλώσεων, κλινική εικόνα/ απομόνωση του παθογόνου μικροβίου σε καλλιέργεια φαρυγγικού και υποχώρηση των συμπτωμάτων μετά την έναρξη της κατάλληλης αντιβιοτικής αγωγής.
Η συχνότητα εμφάνισης PANDAS δεν είναι γνωστή. Πρόκειται πάντως για σπάνια διαταραχή. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία ένα μικρό μόνο ποσοστό ασθενών είναι επιρρεπές στην εκδήλωση της νόσου. Για την αντιμετώπιση, πρόσθετα της αντιβιοτικής αγωγής έχουν προταθεί ανοσοτροποποιητικές προσεγγίσεις (χορήγηση γ-σφαιρίνης, πλάσματος, κορτιζόνης) και ψυχιατρική υποστήριξη για την αντιμετώπιση των νευροψυχιατρικών εκδηλώσεων. Η πρόληψη βασίζεται στην έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης.
