Η διαταραχή αυτιστικού φάσματος αποτελεί νευροαναπτυξιακή διαταραχή με βιολογική βάση που χαρακτηρίζεται από ελλείμματα στην επικοινωνία και την κοινωνική επαφή, σε συνδυασμό με στερεοτυπικές συμπεριφορές, δραστηριότητες και ενδιαφέροντα.

Η διαταραχή χαρακτηρίζεται από σημαντική ποικιλομορφία και πλέον είναι κατανοητό ότι το φύλο παίζει σημαντικό ρόλο στην εκδήλωσή της.

Με δεδομένο ότι τα κριτήρια διάγνωσης των διαταραχών αυτιστικού φάσματος έχουν κατά κύριο λόγο βασισθεί στην τυπική εικόνα των πασχόντων αγοριών, αριθμός επιστημόνων επισημαίνουν τον κίνδυνο υποδιάγνωσης ή καθυστέρησης διάγνωσης σε πάσχοντα κορίτσια και ιδιαίτερα σε όσα δεν παρουσιάζουν γνωστικά ελλείμματα και έχουν φυσιολογική νοητική λειτουργία.

Η ψυχολόγος Karen Saporito Ph.D. Με άρθρο της στο Psychology Today ασχολείται με τις πρόσθετες δυσκολίες της αυτιστικής διαταραχή στα κορίτσια. Επισημαίνει το ότι η καθυστέρηση της αναγνώρισης των κοριτσιών που βρίσκονται στο αυτιστικό φάσμα είναι δυνατό να οδηγήσει σε προβλήματα που άπτονται της σωματικής, ψυχολογικής και κοινωνικής σφαίρας. Ένα παιδί που δεν έχει διαγνωσθεί και υποστηριχθεί, οδηγείται εύκολα στο περιθώριο, αισθάνεται απομονωμένο, στερείται των ευκαιριών των συνομηλίκων του.

Είναι απαραίτητο να διατηρούμε κατά νου ότι κάθε άτομο είναι μοναδικό. Συγκεκριμένες συμπεριφορές αποτελούν πιθανώς σύμπτωμα αλλά δεν θέτουν τη διάγνωση καθώς είναι δυνατό να παρατηρούνται και σε φυσιολογικά άτομα.

Σύμφωνα με μελέτες της τελευταίας δεκαετίας τα κορίτσια που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού είναι πιθανό να εκδηλώσουν στερεοτυπικές συμπεριφορές και κοινωνική αποστασιοποίηση με διαφορετικό τρόπο από τα αγόρια. Για παράδειγμα αντί του τυπικού λικνίσματος και του πεταρίσματος των χεριών ένα κορίτσι μπορεί να περιστρέφει στερεοτυπικά μια τούφα από τα μαλλιά του, να τσιμπάει το δέρμα του ή να τρέχει με χοροπηδητά ή καλπασμό.

Συχνά τα κορίτσια αυτά εκδηλώνουν τελειομανία με παράλληλη ανάγκη για σταθερές ρουτίνες και δυσκολία αναπροσαρμογής κατά την αλλαγή των συνθηκών. Μπορεί να εκδηλώνουν ικανότητα για μιμητικό παιχνίδι διατηρώντας όμως στερεοτυπία σε αυτό, επαναλαμβάνοντας μηχανικά το ίδιο ακριβώς σενάριο και αλληλουχίες κινήσεων και διαλόγων. Συχνά προτιμούν να επαναλαμβάνουν με απόλυτη ακρίβεια σκηνές από ταινίες αντί για μια ελεύθερη και χωρίς σενάριο μίμηση σε ένα παιχνίδι δασκάλας/ μαθητή ή μαμάς/ παιδιού.

Τα αυτιστικά κορίτσια είναι δυνατό να έχουν πολύ περιορισμένα ενδιαφέροντα (αγαπημένες ταινίες, θέματα, χαρακτήρες) αλλά είναι συχνά κοινωνικά αποδεκτά. Συνήθως εστιάζουν περισσότερο σε χαρακτήρες ή ζώα παρά σε αντικείμενα. Για παράδειγμα μπορεί να εστιάσουν σε μία πριγκίπισσα της Disney σε βαθμό όμως πολύ εντονότερο από τα φυσιολογικές συνομήλικες τους και που μπορεί να φθάνει στο βαθμό της εμμονής. Βλέπουν τις ταινίες εκατοντάδες φορές και επαναλαμβάνουν με εξαιρετική ακρίβεια τις σκηνές τους. Συχνά συλλέγουν οτιδήποτε σχετίζεται με τις ταινιές ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις δεν αντιλαμβάνονται ότι οι πρωταγωνιστές δεν αφορούν σε πραγματικά πρόσωπα.

Σε σύγκριση με τα αγόρια, τα αυτιστικά κορίτσια είναι πιθανότερο να αναπτύξουν κοινωνική συμπεριφορά και ενδιαφέρον για κοινωνική επαφή, ακόμα και φιλίες. Συνήθως έχουν περιορισμένο αριθμό φίλων, ένα άτομο τη φορά, το οποίο άλλοτε είναι σταθερό για πολλά χρόνια, ενώ άλλοτε να ανανεώνεται κάθε σχολική χρονιά. Γίνονται όμως ιδιαίτερα κτητικά τα κορίτσια αυτά με τις φιλίες τους που αδυνατούν να μοιράζονται με άλλους. Σε πολλές περιπτώσεις αν και θέλουν να αποκτήσουν φιλίες δεν γνωρίζουν τον τρόπο που θα πρέπει να κινηθούν για να το πετύχουν. Συχνά προσπαθούν να ενταχθούν στο σύνολο παρατηρώντας και

κάνοντας μίμηση της συμπεριφοράς των άλλων παιδιών. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα κορίτσια είναι πολύ πιθανότερο να έχουν αντίληψη και κατανόηση των συναισθημάτων και των συμπεριφορών των άλλων αλλά συχνά δεν μπορούν να δουν τις συνέπειες της δικής τους συμπεριφοράς. Συχνά κάνουν κοινωνικά σφάλματα που οδηγούν στην απόρριψή τους και την περιθωριοποίηση χωρίς παράλληλα να αντιλαμβάνονται τα λάθη τους.

Μια σημαντική δυσκολία των ατόμων με αυτισμό αποτελεί η επικοινωνία στα πλαίσια της κοινωνικής επαφής. Μιλούν κυριολεκτικά και αναμένουν το ίδιο από το συνομιλητή τους χωρίς να μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν τις λεκτικές μεταφορές αλλά και την έννοια των χρωματισμών της φωνής των μορφασμών και της γλώσσας του σώματος.

Οι δυσκολίες διαχείρισης του στρες και των συναισθημάτων μπορεί να μην αποτελούν διαγνωστικά κριτήρια για τον αυτισμό, είναι όμως σημαντικό εμπόδιο στην καθημερινή ζωή των πασχόντων. Ταυτόχρονα οι κοινωνικές προσδοκίες προς το γυναικείο φύλο σε μια κοινωνία που όσο και αν προσπαθεί δεν έχει γίνει ακόμα πραγματικά ισότιμη για τα δύο φύλα δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο τα κορίτσια που βρίσκονται στο αυτιστικό φάσμα.

Τα κορίτσια που βρίσκονται στο αυτιστικό φάσμα έχουν σημαντικά μεγαλύτερη ικανότητα ενσυναίσθησης σε σχέση με τα αγόρια. Μπορεί δε να επηρεάζονται ιδιαίτερα από την απόρριψη. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο φόβος της απόρριψης είναι τόσο σοβαρός ώστε να προσπαθούν με κάθε τρόπο να ευχαριστούν τους άλλους εις βάρος των προσωπικών τους επιθυμιών. Το χαρακτηριστικό αυτό δίνει έδαφος για εκμετάλλευση και εγκλωβισμό τους σε κακοποιητικές σε βάρος τους σχέσεις.

Η έγκαιρη αναγνώριση και η υποστήριξη των παιδιών αυτών είναι χρέος αλλά και επένδυση για το μέλλον τους.